Κάνοντας μια βόλτα στα πλακόστρωτα δρομάκια της Φλωρεντίας στην Ιταλία, είναι εύκολο να παρασυρθείτε από την ομορφιά και την ιστορία αυτής της ρομαντικής αναγεννησιακής πόλης. Τι να πρωτοαγαπήσει κανείς.
Τον μεγαλοπρεπή καθεδρικό ναό Duomo της Santa Maria del Fiore, το εκπληκτικό άγαλμα του Δαβίδ από τον Μιχαήλ Άγγελο, η γραφική Ponte Vecchio που διασχίζει τον ποταμό Άρνο, και τα buchette di vino, τις γραφικές σχισμές όπου σερβίρονται ποτήρια με Chianti Classico, Tignanello και άλλα κρασιά από την Τοσκάνη.
Ο ρόλος του ιταλοαμερικανού ηθοποιού Στάνλεϊ Τούτσι
Κυριολεκτικά «μικρές τρύπες κρασιού», οι οποίες αποτελούν μέρος της φλωρεντινής κουλτούρας εδώ και σχεδόν 500 χρόνια. Η παράδοση της πώλησης κρασιού από αυτά τα μικρά ανοίγματα στα κτίρια σχεδόν εξαφανίστηκε τον 20ό αιώνα, αλλά αναβίωσε πρόσφατα χάρη στην πανδημία και σε έναν ιταλοαμερικανό ηθοποιό που εξερευνά τις πολιτιστικές του ρίζες μέσω του φαγητού και του κρασιού.
«Μάμα μία!» λέει ο ιστορικός της Αναγέννησης και ξεναγός Ρόκι Ρουγκιέρο. «Δεν πίστευα ότι θα επέμενε η τάση. Πίστευα ότι θα κρατούσε όσο ο Covid, αλλά έγινε όλο και πιο δημοφιλές τα τελευταία δύο χρόνια, κυρίως χάρη στην τηλεοπτική σειρά «Αναζητώντας την Ιταλία» του Στάνλεϊ Τούτσι. Είναι ξεκαρδιστικό».
«Ήταν μια αναγκαιότητα στο παρελθόν» λέει. «Υπέγραφες τη θανατική σου καταδίκη αν έπινες το νερό»
Διακόσιες αυθεντικές buchette di vino
Η τηλεοπτική σειρά έδειχνε τον Τούτσι να δοκιμάζει κρασί από ένα μικροσκοπικό άνοιγμα στον τοίχο του εστιατορίου Babae της Φλωρεντίας, ενός από τα πρώτα που επανέφεραν το έθιμο το 2020 ως τρόπο πρόληψης της εξάπλωσης της πανδημίας.
Τώρα, δεκάδες άνθρωποι σχηματίζουν ουρές στα αναστημένα παράθυρα προσφέροντας ποτήρια με κρασιά Τοσκάνης και άλλες δελεαστικές λιχουδιές. Τα αναστηλωμένα buchette di vino μπορείτε να τα βρείτε στην Cantina de’ Pucci, στην Osteria Belle Donne, στο DiVin Boccone, στο Gastronomia Duomo και σε άλλες τοποθεσίες.
«Περίπου δέκα βιτρίνες κρασιού είναι τώρα ανοιχτές στην πόλη και πωλούν ένα ποτήρι κρασί, φαγητό, εσπρέσο, ακόμη και παγωτό» σημειώνει η Κορίνα Καράρα, εξουσιοδοτημένη ξεναγός που οδηγεί τους γνώστες σε μερικές από τις περίπου διακόσιες αυθεντικές buchette di vino που ανακαλύφθηκαν ξανά στη Φλωρεντία.
Ο νερό ήταν βρώμικο
Σε αντίθεση με σήμερα, όπου το κρασί καταναλώνεται κοινωνικά ή για χαλάρωση, κατά την Αναγέννηση αποτελούσε βασικό συστατικό για την υγιεινή διαβίωση. Σύμφωνα με την Καράρα, οι Φλωρεντινοί έπρεπε να το πίνουν επειδή το νερό ήταν τόσο μολυσμένο και γεμάτο ασθένειες.
«Ήταν μια αναγκαιότητα στο παρελθόν» λέει. «Υπέγραφες τη θανατική σου καταδίκη αν έπινες το νερό».
Η ιστορία των παραθύρων κρασιού στη Φλωρεντία ξεκίνησε το 1559, όταν ο Κόζιμο Α’ των Μεδίκων, ο πρώτος μεγάλος δούκας της Τοσκάνης, διέταξε ότι οι ευγενείς οικογένειες μπορούσαν να πωλούν το κρασί που περίσσευε από τους αμπελώνες τους στα παλάτια τους στην πόλη.
Μπορούσαν να το κάνουν αυτό αφορολόγητα, αλλά μόνο σε μικρές ποσότητες, συνήθως σε φιάσκες, μικρές γυάλινες φιάλες που συχνά τυλίγονται με άχυρο ή λυγαριά για να μην σπάνε.
Στην αρχή τα ανοίγματα γίνονταν στις μεγάλες ξύλινες πόρτες των παλατιανών – ίσα ίσα για να περάσει ένα μπουκάλι. Καθώς η ιδέα διαδόθηκε, τα παράθυρα κρασιού ενσωματώθηκαν στους πέτρινους τοίχους των κτιρίων.
Οι πελάτες χτυπούσαν ένα κουδούνι ή χτυπούσαν τη μικρή ξύλινη ή μεταλλική πόρτα για να εξυπηρετηθούν.
«Έπρεπε πάντα να ζητάς την άδεια της οικογένειας των Μεδίκων για το παράθυρο κρασιού, αλλά μετά έχτιζαν την πρόσοψη με αυτό εκεί»
«Ο οινοχόος δεν ήταν ένας χαμηλόβαθμος υπάλληλος»
«Οι τοίχοι έχουν πάχος περίπου ενάμισι μέτρο, οπότε η διάνοιξη μιας τρύπας μέσα από αυτόν τον ογκόλιθο ήταν τρομερά δαπανηρή» λέει η Καράρα, η οποία βοηθά την Buchette del Vino Associazione Culturale, η οποία διατηρεί την κληρονομιά εγκαθιστώντας τις πόρτες στα πιστοποιημένα παράθυρα κρασιού σε όλη την πόλη.
«Μόνο αργότερα, στη δεκαετία του 1600, χτίστηκαν σπίτια με αυτή τη μικρή τρύπα. Έπρεπε πάντα να ζητάς την άδεια της οικογένειας των Μεδίκων για το παράθυρο κρασιού, αλλά μετά έχτιζαν την πρόσοψη με αυτό εκεί».
Όπως συνηθίζεται, τα παράθυρα του κρασιού είναι συνήθως χαμηλά στον τοίχο, περίπου στο ύψος της μέσης.
Τις πρώτες μέρες, το κρασί αποθηκευόταν σε κελάρια για να διατηρηθεί. Το βιβλίο Wine Windows of Florence and Tuscany επεσημαίνει πώς ο cantiniere άκουγε έναν ήχο και στη συνέχεια ανέβαινε μια σκάλα για να γεμίσει την παραγγελία στο παράθυρο κρασιού.
«Είναι σαφές ότι ο αμπελουργός του παλάτσο ή οινοχόος δεν ήταν ένας χαμηλόβαθμος υπάλληλος» γράφει. «Συχνά ο οινοχόος ήταν επίσης ο οικονόμος … υπεύθυνος για ολόκληρο το κτίριο, την είσοδο του οποίου παρακολουθούσε».
Πρώτη γραμμή άμυνας κατά του Μαύρου Θανάτου
Όταν η βουβωνική πανώλη κατέστρεψε τη Φλωρεντία το 1630, τα παράθυρα κρασιού έγιναν η πρώτη γραμμή άμυνας κατά της φοβερής ασθένειας που σκότωσε το 12% του πληθυσμού. Στο βιβλίο του «Relazione del Contagio stato in Firenze l’anno 1630 e 1633» του 1634, ο Φλωρεντινός λόγιος Francesco Rondinelli έγραψε πώς λειτουργούσε:
«Όσοι πουλούσαν κρασί από το σπίτι, για να αποφύγουν κάθε κίνδυνο να κολλήσουν την πανούκλα αγγίζοντας φιάλες, εγκατέστησαν ένα τσίγκινο στόμιο στην καταπακτή, με ένα χωνί προσαρτημένο για να ρίχνουν το κρασί, και όποιος το αγόραζε έξω, το έπαιρνε από εκεί».
Επιπλέον, οι πωλητές μάζευαν τα νομίσματα που πλήρωναν για το κρασί με «μια χάλκινη κουτάλα, ρίχνοντάς τα αμέσως στο ξύδι» ως απολυμαντικό.
Όταν η βουβωνική πανώλη κατέστρεψε τη Φλωρεντία το 1630, τα παράθυρα κρασιού έγιναν η πρώτη γραμμή άμυνας κατά της φοβερής ασθένειας που σκότωσε το 12% του πληθυσμού
Μικρές παραδεισένιες πόρτες
Τα παράθυρα κρασιού έφτασαν στο απόγειό τους τη δεκαετία του 1700, όταν εκατοντάδες ανοίγματα ήταν διάσπαρτα στη Φλωρεντία. Η τάση εξαπλώθηκε επίσης στην Τοσκάνη και τη Βόρεια Ιταλία, όπου σήμερα οι επισκέπτες μπορούν να βρουν απομεινάρια buchette di vino σε μέρη όπως η Πίζα, η Σιένα και η Faenza.
Ο όρος αυτός είναι πρόσφατη επινόηση και χρονολογείται από τη δεκαετία του 1970, όταν οι ιστορικοί άρχισαν να ερευνούν τα παράθυρα κρασιού. Τις πρώτες ημέρες, οι Φλωρεντινοί τα αποκαλούσαν porticine (μικρές πόρτες), finestrelle (μικρά παράθυρα) και botteghe a sportello (κατάστημα στην πόρτα).
Στην τηλεοπτική εκπομπή του Στάνλεϊ Τούτσι, οι ντόπιοι τα αναφέρουν ως porticine di paradiso (μικρές πόρτες του παραδείσου).
Πρώιμη μοντέρνα εποχή
Ο Ρίκι Ρουγκιέρο, καθηγητής ιταλικής τέχνης και αρχιτεκτονικής ιστορίας, δηλώνει ότι δεν πρέπει να αποτελεί καμία έκπληξη αυτή η πολιτιστική κληρονομιά.
«Η Φλωρεντία αντιπροσωπεύει τη γέννηση του σύγχρονου κόσμου» λέει. «Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, έχουμε εγκαταλείψει τη χρήση του όρου Αναγέννηση και αναφερόμαστε σε αυτήν ως πρώιμη μοντέρνα εποχή.
»Σχεδόν κάθε πτυχή της σημερινής κοινωνίας -είτε οικονομική, πολιτιστική, λογοτεχνική, καλλιτεχνική ή οτιδήποτε άλλο- προέρχεται είτε από ελληνορωμαϊκή είτε από φλωρεντιανή επιρροή. Ακόμα και ο εξευγενισμός του κρασιού».
*Με στοιχεία από nationalgeographic.com
Πηγή: in.gr
