Ο καταιγισμός δηλώσεων από τον Τραμπ συγκροτεί ένα συνολικό corpus αντιλήψεων προκειμένου να σκιαγραφήσουμε το τι πιστεύει τόσο για τη διεθνή σκηνή όσο και για το εσωτερικό των ΗΠΑ. Πολλές δηλώσεις είναι αντικρουόμενες, αλλά φαίνεται ότι υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας ιδεών και αντιλήψεων στον οποίο εμμονικά επιμένει.
Δύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της κοσμοαντίληψης Τραμπ:
Στην εξωτερική πολιτική, απορρίπτει μετά βδελυγμίας την έννοια της Δύσης τόσο ως συνασπισμού με παρεμφερή συμφέροντα όσο και ως κοινότητας αξιών – εκείνων της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Μισεί την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ουκρανία, θαυμάζει τον Πούτιν και τον Ερντογάν. Συνακόλουθα, το μόνο ενδιαφέρον του είναι η φαντασίωση ότι θα κάνει ξανά «μεγάλη» την Αμερική, με δασμούς και προσάρτηση εδαφών, όπως του Καναδά και της Γροιλανδίας.
Στην εσωτερική πολιτική επιλέγει αντιδημοκρατικές πολιτικές καταστολής και λογοκρισίας, που θυμίζουν αυταρχικό καθεστώς, όπως εύστοχα επισημαίνει ο James Madison: «Η συγκέντρωση όλων των εξουσιών, νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής, στα ίδια χέρια… μπορεί εύλογα να θεωρηθεί ο ορισμός της τυραννίας».
Μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη είναι εκείνη της ανταποκρίτριας των «New York Times» στην Κίνα, Li Yuan, που βλέπει παράλληλα στοιχεία ανάμεσα στην Αμερική του Τραμπ και στην Κίνα της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο. Η Yuan συγκρίνει την επίθεση του Τραμπ εναντίον των δημοκρατικών θεσμών και της κρατικής γραφειοκρατίας με το πραξικόπημα του Μάο εναντίον της ίδιας του της κυβέρνησης και του κόμματός του. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από την «ανακοίνωση της 16ης Μαΐου», που σηματοδότησε την έναρξη της Πολιτιστικής Επανάστασης: «Πρέπει να επικρίνουμε την αντιδραστική αστική ιδεολογία στον τομέα της ακαδημαϊκής κοινότητας, της παιδείας, των μέσων ενημέρωσης, των τεχνών και της εκδοτικής βιομηχανίας, να αδράξουμε την ηγεσία στον τομέα του πολιτισμού… Οπωσδήποτε να εκκαθαρίσουμε τους εκπροσώπους της αστικής τάξης που κρύβονται μέσα στο κόμμα, στην κυβέρνηση και στον στρατό».
Ανατριχιαστικές ομοιότητες με το κυνήγι μαγισσών του Τραμπ.
Το κοινό σημείο αυτών των δύο στοιχείων της κοσμοαντίληψης Τραμπ είναι η πολεμική πρόσληψη της Πολιτικής. Ο πόλεμος, τοπικός ή παγκόσμιος, ένοπλος ή εμπορικός, είναι η κατευθυντήρια δύναμη των ενεργειών του. Οπως υποστηρίζει σε πρόσφατο άρθρο του ο Γιόσκα Φίσερ: «Οι ειδήμονες και οι σχολιαστές ερμηνεύουν εδώ και καιρό το “Πρώτα η Αμερική” ως την αναβίωση του απομονωτικού κινήματος που ήταν ενεργό πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ο Τραμπ φαίνεται να έχει κάτι άλλο στο μυαλό του. Θέλει έναν κόσμο όπου μια χούφτα παγκόσμιες υπερδυνάμεις θα ανταγωνίζονται – βίαια αν χρειαστεί – για πόρους, πρώτες ύλες και σφαίρες επιρροής».
Υπάρχει ο αντίλογος στα παραπάνω, η άποψη ότι δεν υπάρχει καμία κοσμοαντίληψη στον Τραμπ. Τα πάντα εξηγούνται από το θυμικό του. Την συμπυκνώνει ο Edward Luce στους «Financial Times»: «Δεν υπάρχει καμία σχολή ρεαλισμού της εξωτερικής πολιτικής ή εμπορικού μερκαντιλισμού που θα μπορούσε να εξηγήσει τις ενέργειες του Τραμπ. Αν θέλετε να προβλέψετε τον κόσμο, μελετήστε την ψυχολογία του. Οσο ο Τραμπ είναι επικεφαλής, μείνετε μακριά από την Αμερική».
Τη θέση αυτή φαίνεται να συμμερίζεται ο Steven Rattner: «Δεν έχω ιδέα πού πηγαίνει ο πρόεδρος ή τι κάνει. Πιθανότατα δεν έχει ιδέα πού πηγαίνει σε αυτό το θέμα. Αυτή είναι η χειρότερη χάραξη οικονομικής πολιτικής που έχω δει τα τελευταία 50 χρόνια».
Διαταραγμένος ψυχικός κόσμος ή πόλεμος πατήρ πάντων, κατά τον Ηράκλειτο; Μήπως συνδυασμός των δύο;
Μπλέξαμε άσχημα. Ας ελπίσουμε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν έχει πει την τελευταία της λέξη.
Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι διδάκτωρ Βαλκανικών Σπουδών,
εκδότης και συγγραφέας.
Πηγή: tanea.gr
