Του Γιάννη Γιαλαμά
Ξέρω, ίσως να μην είναι η κατάλληλη ώρα να μιλήσουμε για την επόμενη μέρα και τη δενδροφύτευση. Αλλα πότε ήταν άλλωστε; Και πότε θα είναι, αν όχι τώρα που η Λάρισα μετράει ακόμα τις πληγές της, ευχόμενη να μην βρέξει ξανά σύντομα;
Η πόλη μας αυτή τη στιγμή περνάει (ακόμα) δύσκολες ώρες, και θα αργήσουμε να γυρίσουμε στην κανονικότητα. Αλλά πρέπει, να κοιτάμε το αύριο, γιατί η πόλη μας είναι ζωντανός οργανισμός, και υποφέρει όχι μόνο από τις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και από την άνοδο του υδροφόρου ορίζοντα και την υπερχείλιση του Πηνειού και των παραποτάμων, ακόμα και τους θερινούς μήνες. Οι υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, σε συνδυασμό με τη μείωση της ποιότητας του αέρα (λόγω της αύξησης καυσαερίων όπως το όζον), είναι ένας ακόμα λόγος που κάνουν την πόλη μας λιγότερο αξιοβίωτη, και με κάνει να θέλω να τονίσω πως ο καλύτερος τρόπος για να βελτιώσουμε όλα τα παραπάνω, είναι ίσως και ο απλούστερος. Δηλαδή να φυτέψουμε δέντρα, σήμερα, για να τα έχουμε αύριο.
Γιατί είναι σημαντικά τα δέντρα σε μία πόλη;
Τις πρώτες ημέρες της καταστροφής του Daniel, βρέθηκα στην Αγία Μαρίνα, μία περιοχή της οποίας οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Δεν ξέρω πόσες από αυτές τις εκτάσεις που έβλεπα είναι καλλιεργήσιμες, αλλά ξέρω πως δεν είδα παρά ελάχιστα δέντρα. Αυτό αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα, που με έκαναν να αναρωτηθώ και να ψάξω λίγα πράγματα. Ίσως, επιστημονικοί φορείς που ειδικεύονται στο γεωπονικό κλάδο να μπορούν καλύτερα να τεκμηριώσουν την αναγκαιότητα ύπαρξης δέντρων, απ’ ότι εγώ που δεν είμαι γεωπόνος. Να σημειωθεί ότι υπάρχει η κατηγοριοποίηση της πλημμύρας σε παραθαλάσσια, παραποτάμια, υπερχείλιση του δικτύου των υπονόμων και άνοδος του υδροφόρου ορίζοντα, και κανένα αντιπλυμμηρικο έργο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και τα 4 είδη. Τα δέντρα όμως μπορούν να προλάβουν την ορμή του νερού.
Πρέπει να έχουμε υπόψη, ότι μία επιφάνεια με δέντρα, απορροφά 80% περισσότερο νερό, απ’ ότι η ίδια επιφάνεια με άσφαλτο! Οι ρίζες των δέντρων, ακόμα και σαπισμένες, συγκρατούν το νερό, και το διώχνουν, με σημαντικά μικρότερο ρυθμό προς τον υδροφόρο ορίζοντα. Αν τα δέντρα έχουν τοποθετηθεί σε κατάλληλα σημεία (κατόπιν μελέτης), τα πυκνά φυλλώματα τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ομπρέλα επιβράδυνσης του νερού που φτάνει στο έδαφος.
Ας αναλογιστούμε τέλος και τα οφέλη της μείωσης της θερμοκρασίας μέσω δενδροκάλυψης. Το καλοκαίρι, η φυσική διαδικασία της υδροεξάτμισης μπορεί να βοηθήσει στην ψύξη των πόλεων. Τα δέντρα απορροφούν την ακτινοβολία του ήλιου και η θερμότητα εξατμίζει το νερό από τα φύλλα, και έπειτα δροσίζει την γύρω περιοχή. Μία τετραμετρη αχλαδιά μπορεί να παρέχει περίπου 6kW ψύξης, όσο δηλαδή 2 μικρά airconditions (αρκεί να είναι υγιές και καλά ποτισμένο). Ένα τέτοιο δέντρο μπορεί επίσης να παρέχει σκιά σε ένα κτίριο και σύμφωνα με έρευνες, να μειώσει την χρήση κλιματιστικών κατά 25%.
Γιατί χρειαζόμαστε τώρα περισσότερα δέντρα;
Σύμφωνα με το GreeceInFigures, η Λάρισα ήταν το 2018 προτελευταία πόλη σε ποσοστό αστικής δενδροκάλυψης. ‘Ειχε 6% (ενώ ο Βόλος είχε 5%, με τα πρωτεία να ανήκουν στην Καλαμάτα με 54%!). Όπως είπα και στην εκπομπή της κυρίας Σπανού, πρέπει να αποτρέψουμε την ερημοποίηση της πόλης, τώρα που είναι νωρίς, και ο Θανάσης Μαμάκος έχει στο πρόγραμμα του ένα πλήρες σχέδιο για αυτό.
Μελετώντας περαιτέρω την μέτρηση του 2018 (αφού πρώτα αναλογιστούμε ότι περισσότερα δέντρα έχουν πέσει από τότε παρά έχουν φυτευτεί, άρα εν έτει 2023, τα πράγματα είναι χειρότερα), ότι η Λάρισα είναι τελευταία πόλη σε ποσοστό δενδροκάλυψης, αν συμπεριλάβουμε και τις περιοχές πέριξ του αστικού της κέντρου, που είναι όμως λειτουργικά συνδεδεμένες με αυτό (Ενδεικτικά: Λάρισα 10%, Βόλος 36%, και Καλαμάτα 66%!).
Μαζί με τον Βόλο, είμαστε επίσης στο κάτω μέρος της λίστας για την δενδροκάλυψη σε ζώνες μετακίνησης. Οκ, η λίστα δεν έχει τελειωμό, ας το παραδεχτούμε, δεν είμαστε σε καμία περίπτωση μία πράσινη πόλη.
Τι κάναμε από το 2018 μέχρι σήμερα;
Έχω μετρήσει τα τα τελευταία 5 χρόνια, λιγότερα από 5 καλέσματα εθελοντών σε δεντροφυτεύσεις, διάρκειας λίγων ωρών. Μακάρι να κάνω λάθος, και να είναι περισσότερες. Αλλά και πάλι, φαίνεται το πρόβλημα της ελλιπούς ενημέρωσης. Στην μία που ήμουν παρόντας, μου έκανε εντύπωση που ο τότε αντιδήμαρχος, ήρθε (χωρίς να βγάλει το σακάκι του) έπιασε ένα φτυάρι για 5 λεπτά, έκανε μερικές φτυαριές για να βγουν αρκετές φωτογραφίες (υποθέτω), μας ευχαρίστησε για την κοινωνική μας συμμετοχή, και έφυγε. Φυτεύτηκαν περίπου 200 δέντρα τότε, μέσα σε λίγες ώρες. Αυτή τη δράση, ανέλαβε να την οργανώσει μία Κοιν.Σ.Επ. που δείχνει για άλλη μία φορά την σημαντικότητα του κοινωφελή άξονα, ώστε να καλύπτει τα κενά που δεν μπορεί ο Δημόσιος Τομέας. Θυμάμαι και άλλες δενδροφυτεύσεις, στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης κάποιων μεγάλων εταιρειών της περιοχής. Θυμάμαι μία προσπάθεια από μία φίλη, για δενδροφύτευση στα πέριξ του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, καθώς και μία ΜΚΟ που δενδροφύτευσε σε ένα σχολείο.
Σε όλες τις περιπτώσεις όμως βλέπω μία απουσία της Δημοτικής Αρχής. Μία απουσία έμπρακτης βοήθειας, παροχής συντονισμού αλλά και έμπνευσης.
Και τι θα πρέπει να κάνουμε στο άμεσο μέλλον;
Αρχίζοντας από το έμψυχο εθελοντικό δυναμικό. Αναλογιστείτε τι θα μπορούσε να γίνει αν αντί για λίγες ώρες κάθε χρόνο, αφιερώναμε περισσότερες ημέρες ετησίως. Όλοι αυτοί οι εθελοντές που βοηθούν στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης που βιώνουμε στην πόλη, είμαι σίγουρος ότι θα ήθελαν να συνεχίσουν να αφιερώνουν κάποιες εργατοώρες, για το καλό της πόλης μας. Αντί για 60.00 τσουβάλια προστασίας από την πλημμύρα, ας είχαμε 6000 δέντρα τριγύρω μας. Δεν μπορώ ούτε να φανταστώ πόσο χρόνο χρειάζονται οι υπάλληλοι στην υπηρεσία πρασίνου της πόλης, για να φυτέψουν τόσα. Θα πρέπει όμως να οργανωθεί επισήμως η διαδικασία, και το μήνυμα, να φτάνει στα σωστά αυτιά έγκαιρα.
‘Επειτα, πρέπει οι τοπικοί άρχοντες, να δίνουν το παράδειγμα, και να κινητοποιούν την τοπική κοινωνία. Στην διαδικασία θα πρέπει επιπλέον να ενταχθούν ιδιωτικοί οργανισμοί ως χορηγοί, οι οποίοι θα διευκολύνουν τις μετακινήσεις, την διατροφή και την ευεξία των εθελοντών, και όχι μόνο.
Για να δώσουμε το παράδειγμα στη νέα γενιά, η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να είναι αρωγός σε αυτή τη διαδικασία, με δράσεις ενημέρωσης αλλά και πράξεων στο πεδίο (για παράδειγμα αντί ενός περιπάτου). Αυτό θα κάνει τα σχολεία μας πιο πράσινα, και τους μαθητές πιο ενεργούς πολίτες.
Ο Δήμος πρέπει να φυτέψει περισσότερα δέντρα, να βρει και να μας υποδείξει χώρους για αυτό. Έπειτα, το μόνο που έχει να κάνει ο Δήμος, είναι να διασφαλίσει ότι αυτοί οι εθελοντές, περνάνε καλά. Δεν χρειάζονται επιβραβεύσεις μπροστά στις κάμερες. Η επιβράβευση θα έρθει μία μέρα, όταν ένας από εμάς θα δείξει στο παιδί του ένα πανύψηλο δέντρο, και θα του πει «αυτό, το φύτεψα εγώ, γιατί σου άξιζε μία καλύτερη πόλη».
*Ο Γιάννης Γιαλαμάς, είναι σύμβουλος καινοτομίας, και υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με τον συνδυασμό «Η Λάρισα που μας αξίζει».
