Η 29η Μαΐου 1453 είναι μία ημερομηνία ορόσημο για την ιστορία μας και μία πολύ πικρή σελίδα της βυζαντινής ιστορίας, η τελευταία για την ακρίβεια, καθώς σήμανε και το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Αυτό το ξέρουμε όλοι, ή τέλος πάντων σχεδόν όλοι. Και άλλωστε και να θέλαμε να το ξεχάσουμε-που δεν πρέπει- οι κακόγουστες φιέστες που διοργανώνουν κάθε χρόνο οι Τούρκοι, όπως το έπραξαν και φέτος, κρατούν τις μνήμες νωπές.
Η Αγιά Σοφιά κρατά τις μνήμες νωπές, ως μοναδικό σύμβολο ενός ολόκληρου πολιτισμού, μιας θρησκείας και μιας αυτοκρατορίας. Η βεβήλωση της και εσχάτως από τους Τούρκους, που την μετέτρεψαν εκ νέου σε τέμενος παρά το κύμα όχι μόνο των δικών μας αλλά και των διεθνών αντιδράσεων, μας το θυμίζει με θλιβερό τρόπο.
Η 29η Μαΐου, ημέρα επετείου της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς όπως αναφέρει η κορυφαία βυζαντινολόγος και ακαδημαϊκός, Ελένη Γλύκατζη -Αρβελέρ, σηματοδοτεί το τέλος του Βυζαντίου και τη στροφή από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση. «Με την πτώση της Πόλης αλλάζει όλος ο πολιτισμός. Αυτό που θα λέγαμε ύφος και ήθος. Μπορεί ο Μωάμεθ να χρησιμοποιεί τα ελληνικά και να έχει την Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα, αλλά όλη η αρχαία μεγαλοσύνη δεν υπάρχει εκείνη τη στιγμή, τουλάχιστον στην Πόλη. Οι φυγάδες διανοούμενοι, όπως ο Βησσαρίων και ο Γαζής, πηγαίνουν στην Ιταλία και εκεί συμβάλλουν στην Αναγέννηση», αναφέρει σε συνέντευξη της που παραχώρησε με αφορμή την επέτειο της Αλώσεως.
Είναι η εποχή, που λίγο μετά ανακαλύπτεται η Αμερική, παρατηρεί και συνεχίζει: «Αυτές οι δύο χρονολογίες, 1453 και 1492, συμπυκνώνουν αυτή τη στροφή. Με τη διαφορά ότι η Αναγέννηση, η οποία σημαίνει επιστροφή στο μεγαλείο το ελληνορωμαϊκό, γίνεται τώρα ερήμην των γεννητόρων της. Την ίδια, δηλαδή, περίοδο, υπό την Τουρκοκρατία, οι Έλληνες γνωρίζουν τον “μεσαίωνα”, ενώ πριν δεν είχαν», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.
Την Κυριακή που μας πέρασε, ζήσαμε μία ακόμη τέτοια επέτειο. Με τις γνωστές κακόγουστες φιέστες, οι οποίες όσο πάνε γίνονται και πιο προκλητικές, ανάλογες με την προκλητική διάθεση της Τουρκίας. Και βέβαια φέτος, συνοδευόταν και από σωρεία «απειλητικών» δηλώσεων καθώς μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ οι Τούρκοι έχουν ένα λεκτικό κρεσέντο απειλών κατά της Ελλάδας. Και, όπως και να το κάνουμε, αν πάμε πίσω στο 1453 δεν έχουμε παρά να ξαναθυμηθούμε, ότι η προαιώνια ιστορία των δυο λαών έχει οδηγήσει στο σήμερα για να εξηγήσουμε πολλά και να κάνουμε την προφανή παραδοχή: ότι παρά τις υφέσεις, τις πιο «πολιτισμένες» προσεγγίσεις, την «επιβεβλημένη» εκ του διεθνούς περιβάλλοντος πιο συγκρατημένη αντιμετώπιση των διμερών διαφορών, αυτές (οι διαφορές) δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν. Διαφοροποιήθηκαν, εξελίχθηκαν αλλά υπάρχουν.
Μάλιστα η προχθεσινή επέτειος της άλωσης, συνέπεσε με μία σωρεία εκτόξευσης απειλών και ακόμη και με προβληματισμό από ελληνικής πλευράς για το ενδεχόμενο υβριδικού πολέμου, στα νησιά αλλά και στα σύνορα με τον Έβρο, όπως τόχουμε ξαναδεί το έργο στο πρόσφατο παρελθόν. Με στόχο όπως ανέφεραν οι γνωρίζοντες, την εσωτερική αποσταθεροποίηση. Στο ίδιο πλαίσιο και με τις αυξανόμενες απειλές από τουρκικής πλευράς οι Ένοπλες Δυνάμεις, είναι και θα παραμείνουν σε εγρήγορση για παν ενδεχόμενο, ενώ ο Πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών ενημερώνουν τους εταίρους για την τουρκική προκλητικότητα.
«Ο λαός που ξεχνά την ιστορία του είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει» λέει η γνωστή ρήση. 29 Μαΐου 1453 λοιπόν. Να ξέρουμε και να θυμόμαστε.
